Inspekcja Transportu Drogowego – cz. 1 historia

Inspekcja Transportu Drogowego została powołana ustawą z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Podstawową przesłanką jej utworzenia była konieczność zapewnienia uczciwej konkurencji w transporcie drogowym oraz bezpieczeństwa ruchu drogowego i ochrony środowiska, co stanowiło jeden z wymogów akcesyjnych Unii Europejskiej.
Polska Inspekcja organizowana była w ramach projektu współpracy bliźniaczej (tzw. twinning project) PHARE PL 9908.01 – „Przygotowanie podstaw prawnych i utworzenie Inspekcji Transportu Drogowego”, za pośrednictwem którego, w tworzeniu struktury i podstawy prawnej funkcjonowania formacji udział wzięli eksperci – przedstawiciele Francji i Niemiec.
W lutym 2002 r. w utworzonych 16 Wojewódzkich Inspektoratach Transportu Drogowego rozpoczęto postępowanie rekrutacyjne na stanowisko młodszego inspektora transportu drogowego. Po ukończonym sześciomiesięcznym kursie specjalistycznym z dniem 1 października 2002 r. pierwszych 80 inspektorów ITD rozpoczęło pracę na drogach całej Polski.
Początkowo do zadań Inspekcji należała między innymi kontrola stanu technicznego pojazdów ciężarowych i autobusów poruszających się po polskich drogach oraz dokumentów przewozowych i innych dokumentów związanych z wykonywaniem transportu drogowego. Działania miały na celu wzrost poziomu przestrzegania przepisów obowiązujących w transporcie drogowym, w szczególności w zakresie czasu pracy kierowców i przewozu materiałów niebezpiecznych, co wpływa na poprawę bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym.
Od powstania Inspekcji jej kompetencje ulegały stopniowemu rozszerzeniu, co w znacznym stopniu wynikało z konieczności zapewnienia wykonywalności nowych regulacji Unii Europejskiej w zakresie transportu drogowego oraz wywiązania się z postanowień umów bilateralnych i multilateralnych, których stroną była Rzeczpospolita Polska. Konsekwentnie już w 2004 r. inspektorzy transportu drogowego uprawnieni byli do kontroli wprowadzanych do obrotu ciśnieniowych urządzeń transportowych, a od roku 2005 również do weryfikacji rodzaju używanego paliwa. W roku 2007 Inspekcja Transportu Drogowego uzyskała natomiast nowe zadania związane z wdrożeniem w Polsce dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie minimalnych warunków wykonania rozporządzeń Rady (EWG) nr 3820/85 i 3821/85 dotyczących przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie drogowym oraz uchylającej dyrektywę Rady 88/599/EWG, stając się podstawowym organem realizującym zadania kontrolne przewidziane w niniejszej dyrektywie.
W październiku 2004 r. Inspekcja Transportu Drogowego przystąpiła do Europejskiej Kontroli Drogowej (Euro Contrôle Route) – międzynarodowej organizacji zrzeszającej obecnie 14 państw Unii Europejskiej. ECR stanowi forum współpracy państw europejskich sprzyjające wzajemnej wymianie informacji oraz koordynacji działań kontrolnych, uwzględniające wymianę dobrych praktyk oraz prowadzenie wspólnych szkoleń inspektorów. Organizacja ma na celu zapewnienie koherencji podejmowanych na terenie UE działań kontrolnych, a także poprawę ich efektywności zwiększając skuteczność egzekucji prawa i poziom jego przestrzegania oraz promując zasady uczciwej konkurencji w sektorze transportowym.
Z początkiem 2011 r. Główny Inspektor Transportu Drogowego przejął od Ministra Infrastruktury kompetencje w zakresie wydawania uprawnień w międzynarodowym transporcie drogowym. Jednocześnie na mocy ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym ITD uzyskała uprawnienia do kontroli samochodów osobowych. Zgodnie z nową podstawą prawną inspektor transportu drogowego upoważniony jest do przeprowadzenia czynności kontrolnych w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca jest pod wpływem alkoholu, lub innego środka odurzającego albo w przypadku gdy stwierdzi, iż doszło do rażącego naruszenia przepisów ruchu drogowego lub spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa. Mandat karny może zostać nałożony również w sytuacji ujawnienia naruszenia przepisów ruchu drogowego przy użyciu przyrządów kontrolno-pomiarowych lub urządzeń rejestrujących, będących w posiadaniu tej formacji.
W strukturze Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego powołane zostało Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym, do którego należy realizacja nowych zadań związanych z ujawnianiem za pomocą stacjonarnych urządzeń rejestrujących (tzw. fotoradarów) naruszeń przepisów ruchu drogowego polegających na przekraczaniu dozwolonej prędkości oraz niestosowaniu się do sygnałów świetlnych (tzw. rejestratory wjazdu na czerwonym świetle). Utworzono również 10 delegatur terenowych, które niezależnie od wypełniania podstawowych kompetencji Inspekcji, odpowiedzialne są za obsługę i utrzymanie tych urządzeń.